
To od tych słów rozpoczyna się Katechizm polskiego dziecka (1900) Władysława Bełzy. Czy jednak pytanie jest skierowane wyłącznie do dzieci? A kim jesteśmy my – Polacy? Używamy tego terminu w kontaktach z urzędami, podczas wakacji za granicą, czasem mówimy o nim czule, czasem z goryczą… Ale cóż on dla nas tak naprawdę znaczy? Czym jest dla nas polskość? Ale też – czym polskość jest w swej istocie? Czy mocniej bijącym sercem przy Mazurku Dąbrowskiego i płonącym zniczem przy Grobie Nieznanego Żołnierza, czy raczej niedzielnym schabowym i koszem pod zlewem? Czy jest czymś pierwotnym, czy nabytym? Czy w ogóle – jest?
Te pytania do nas wracają, czasem nie dopuszczamy ich do siebie, lecz one stale wracają. Bo są to pytania ważne i czas się nad nimi głęboko zastanowić. Temu właśnie służy ten projekt. Pytamy: czy istnieje polska dusza? I idziemy dalej. Czy być Polką i Polakiem dzisiaj znaczy coś zupełnie innego niż w przeszłości? Co nas łączy z tymi, którzy byli tu przed nami, którzy wcześniej nazywali się Polakami? Co z tymi, którzy przyjdą po nas?
Ponowoczesność jest dużym wyzwaniem dla tożsamości. Głosi dekonstrukcję ich tradycyjnych kształtów – czy jednak dekonstrukcja ta istotnie następuje? Czy tożsamość narodowa jest rzeczywiście konstruktem XIX-wiecznym, i czy ten konstrukt właśnie się rozpada? Sprawdźmy to. Stańmy przed zwierciadłem historii – co w nim widzimy? Swoich czy obcych?
W projekcie Polskość – dziesięć wieków definiowania narodu szukamy odpowiedzi na pytanie czym jest polskość dzisiaj, i co taką właśnie polskość ukształtowało na przestrzeni wieków. Na gruncie wspólnych badaniach przedstawicieli wielu nauk humanistycznych i społecznych, staramy się zbudować punkt wyjścia do dyskusji nad naszą tożsamością narodową i ożywić zainteresowanie opinii publicznej tym problemem.