Sympozjum „Tożsamości etniczne, narodowe i państwowe w średniowieczu” za nami

W piątek, 21 marca 2025 r. na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się sympozjum pamięci prof. Benedykta Zientary w 40-lecie wydania „Świtu narodów europejskich” pt. „Tożsamości etniczne, narodowe i państwowe w średniowieczu”.

Wydarzenie organizowane wspólnie z Wydziałem Historii Uniwersytetu Warszawskiego otworzył swoim wykładem inauguracyjnym pt. „Aktualność badań prof. Benedykta Zientary nad tożsamościami narodowymi i państwowymi w średniowieczu” prof. Sławomir Gawlas.

Tematyka wystąpień poruszała szerokie spektrum zagadnień tożsamościowych średniowiecznej Europy. W dalszej części sympozjum swoje referaty wygłosili przedstawiciele Wydziału Historii UW. Tomasz Gromadka omówił rolę chrystianizacji w origo gentis Anglosasów, Maciej Stachowicz przedstawił pogańską przeszłość Węgier w Kronice węgiersko-polskiej i innych wybranych źródłach narracyjnych. Dwa antyimperialne mity wspólnoty autorstwa Mistrza Wincentego i Swena Aggesena porównał Michał Gniadek-Zieliński. Nad potencjałem tożsamotwórczym liturgii bizantyjskiej pochylił się Grzegorz Garbuz, a tożsamości elit Królestwa Sycylii w świetle Liber de Regno Siciliae zaprezentował Jacek Roszkiewicz. Na zakończenie o przydomkach i nazwiskach jako wyznacznikach tożsamości etnicznej kupców w późnośredniowiecznym Płocku opowiedział Karol Banach.

W trakcie wydarzenia kierownik projektu „Polskość – dziesięć wieków definiowania narodu” Michał Gniadek-Zieliński zaprezentował rezultaty badań mediewistycznych prowadzonych w ramach projektu. W sposób szczególny założenia I tomu studiów, który ukaże się w ramach projektu.

W 2025 r. przypada okrągła, 40. rocznica pośmiertnej publikacji opus magnum prof. Benedykta Zientary, książki „Świt narodów europejskich”. W dziele, nad którym uczony pracował przez większą część swojej kariery naukowej, omówione zostały narodziny wspólnot etnicznych, narodowych i państwowych w postrzymskiej rzeczywistości wczesnośredniowiecznej Europy Zachodniej. Pomimo rozległych horyzontów intelektualnych autora i jego wnikliwych studiów, pod wieloma względami zachowujących przecież po dziś dzień aktualność, nie udało mu się wyczerpać tytułowej tematyki. Temat podjęty przez historyka przed kilkudziesięciu laty nie stracił bowiem na aktualności. Przeciwnie, w rzeczywistości ewidentnego przewartościowywania pojęć takich jak „naród” i „państwo” względem aksjologii dominującej, tak w okresie narodzin krytycznej historiografii, jak i powstawania „Świtu…”, tematyka podejmowana w ramach sympozjum wydaje się aktualna i ważna.

Dziękujemy za udział w wydarzeniu i niezwykle inspirujące dyskusje.

Wydarzenie zorganizowano w ramach projektu „Polskość – dziesięć wieków definiowania narodu”, finansowanego ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II”.