Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa

Projekt „Polskość – dziesięć wieków definiowania narodu” realizowany przez Instytut Myśli Politycznej im. Gabriela Narutowicza został dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II”, nr projektu NdS-II/SP/0024/2023/01.

Celem projektu jest pierwsze w nauce syntetyczne ujęcie definiowania polskości na przestrzeni wieków. Zakłada się z jednej strony spojrzenie na wybitne indywidualności, których myśl odgrywała olbrzymią rolę w kreowaniu tożsamości Polaków lub nawet jeśli nie, to cechowała się znaczącą oryginalnością; z drugiej jednak, refleksję nad zbiorowymi wyobrażeniami, które wydają się najbardziej systematyczne dla tej czy innej epoki. Podejmowane badania rozpościerają się między średniowieczem i współczesnością, a wiec ich ambicją jest opisanie pełni refleksji tożsamościowej Polaków – przynajmniej w wymiarze chronologicznym. Ich ramy metodologiczne i metodyczne są niezwykle szerokie, co wynika z włączenia się doń przedstawicieli rozlicznych nauk humanistycznych i społecznych.

Prowadzone badania mają charakter podstawowy, a o ich nowatorstwie decyduje tak rozmach chronologiczny, jak i metodologiczny. W zamyśle ich animatorów, mają odpowiedzieć na cechujący świat ponowoczesny kryzys „myślenia narodowego”, który dotyka również Polski. Stanowiąc przestrzeń dyskusji i integracji myśli różnych środowisk naukowych, projekt powinien stanowić z jednej strony ważny odnośnik w dalszych badaniach nad problemem polskiej tożsamości narodowej, z drugiej stymulować pogłębienie refleksji nad własną „polskością” współczesnych Polaków.

Zakłada się opublikowanie pięciu tomów grantowych, w których zgromadzone zostaną studia cząstkowe nad definiowaniem Polskości w kolejnych wiekach (I – X-XVIII w.; II – XIX w.; III – do 1945 r.; IV – 1945-1990; V – współczesność). We wszystkich znajdzie się także miejsce na obszerne podsumowanie, które zbudowane będzie zawsze w oparciu o jednolity schemat skupiony wokół kilku podstawowych pytań badawczych. Pozwoli to na utworzenie rzeczywistej syntezy prowadzonych badań, która będzie tłumaczona na j. angielski i publikowana również za granicą. Jedną z podstaw, na której zostanie zbudowana narracja ostatniego tomu (poświęconego współczesności) będą ilościowe i jakościowe badania opinii współczesnych Polaków na temat własnej tożsamości, które skonstruowane zostaną w oparciu o zagadnienia stanowiące schemat wspomnianych wyżej tekstów podsumowujących, jak również osnute wokół tych pytań badanie opinii współczesnych polskich badaczy problemu tożsamości.

W ramach projektu zakłada się dotarcie z prowadzonymi badaniami, a nade wszystko ich wynikami, do jak najszerszych kręgów społeczeństwa, co będzie miało miejsce z wykorzystaniem najnowocześniejszych form komunikowania społecznego. Planuje się przygotowanie serii wykładów, podcastów, spotkań o charakterze Q&A z członkami szerokiego zespołu (autorami tekstów grantowych) i spotów promocyjnych, których celem będzie zainteresowanie problematyką tożsamościową i skłonienie do refleksji, także ludzi, którzy z różnych powodów nie sięgną nigdy po słowo pisane. Osobnymi aspektami projektu jest dotarcie z prowadzonymi badaniami do środowiska nauczycieli, co będzie miało miejsce podczas webinarium skupionym wokół wspólnej dyskusji teoretyków i praktyków wokół problemu miejsca narracji tożsamościowej w nauczaniu szkolnym, jak również studentów kierunków humanistycznych i społecznych, co dokona się przede wszystkim w ramach szkoły letniej, która będzie stanowić miejsce spotkania dojrzałych i aspirujących badaczy polskiej tożsamości. Wszystkie działania w ramach projektu będą komunikowane (a często i publikowane) na stronie internetowej grantu (www.polskosc.edu.pl) i w mediach społecznościowych.